चिकन सूप फॉर द सोल

शक्ती प्रेमाची

‘व्यवस्थापनांतली आवश्यक मानसिक कणखरता’ या चर्चेमध्ये भाग घेण्यासाठी  मी त्या शहरात पोहोचल्यावर तिथल्या मंडळींनी मला आदल्या दिवशी जेवायला बोलावलं व दुसNया दिवशी ज्या लोकांशी मी बोलणार होते त्यांच्याबद्दल थोडीफार कल्पनाही दिली.

त्या चर्चेतल्या ग्रुपचा मुख्य सभासद (लीडर) त्याच्या नावाप्रमाणेच (बिग एड्) धिप्पाड व जबरदस्त आवाज असलेला होता. तो मला म्हणाला की बघ हं, माझं काम हाताखालच्या लोकांच्या चुका काढून त्यांना कामावरून कमी करणं हेच आहे. तेव्हा ज्यो, (माझं नाव) उद्या सर्व लोक तुझ्यासारख्या कणखर माणसाचं व्याख्यान कसं ऐकतील ह्याची मी वाट बघतोय. पण मला खात्री आहे की शेवटी माझी कामाची पद्धतच त्यांना आवडेल.’’ डोळे मिचकावत तो म्हणाला. मला मनोमन खात्री होती की त्यांच्या अपेक्षेच्या अगदी उलट्या बाजूचंच उद्या घडणार आहे.

दुसNया दिवशी तो चर्चा चालू असताना अगदी शांतपणे बसून होता. चर्चेनंतर मला न भेटताच तो निघूनही गेला.

तीन वर्षांनंतर मी परत त्याच गावी त्याच ग्रुपच्या चर्चासत्रासाठी गेलो तेव्हाही बिग एड् तिथे होताच. तो मला मधेच म्हणाला की, ‘‘ज्यो, मी या लोकांशी जरा मधेच बोलू शकतो का?’’ मी हसून त्याला होकार दिला. ‘‘तुझ्यासारख्या प्रचंड शरीरयष्टीच्या माणसाला मी काय नाही म्हणणार!’’ मी मनातच म्हटलं. 

बिग एड् त्या ग्रुपला उद्देशून म्हणाला, ‘‘मित्रांनो, तुम्ही मला ओळखताच आणि काही जणांना माहितीच आहे की माझ्या आयुष्यात गेल्या तीन वर्षांत काय बदल झालेत परंतु तरी मला ते आता तुम्हा सर्वांना सांगावंसं वाटतंय. ज्यो, तू माझं बोलणं संपल्यावर नक्कीच माझं कौतुक करशील.’’

‘‘मागच्या वेळी जेव्हा तू असं सुचवलं होतंस की, मनानी कणखर बनण्यासाठी आधी आपल्या जवळच्या लोकांना आपण स्वत:च्या तोंडाने बोलून ही जाणीव करून द्यावी की ते किती आपल्याला जवळचे वाटतात. आपलं किती प्रेम आहे त्यांच्यावर,’’ हे ऐवूâन मला हा एक निव्वळ भावनिक चावटपणाच वाटला होता.

मानसिक कणखरता व प्रेम ह्याचं काही नातं असतं हे मला पटलं नव्हतं.

त्या रात्री मी दिवाणखान्यात माझ्या पत्नीच्या समोर बसलो होतो. तुझे शब्द माझ्या कानात घुमत होते. ‘‘तू मला आवडतेस, माझं निस्सिम प्रेम आहे तुझ्यावर’’ हे आपल्या स्वत:च्या पत्नीला सांगायला माझी जीभ रेटत नव्हती. धैर्य होत नव्हतं. घसा साफ करून, खाकरून मी बोलायचा विचार केला पण शब्द बाहेर पडले

नाहीत. मला काहीतरी बोलायचं आहे हे तिच्या लक्षात आलं. तिने मला काय म्हणून विचारलंही. ‘‘काही नाही, काही नाही’’ मी पुटपुटलो. नंतर मात्र अचानक मी माझ्या सोफ्यावरून उठलो व तिच्या सोफ्याशी गेलो. ती वाचत असलेलं वर्तमानपत्र बाजूला केलं आणि म्हणालो, ‘‘एलिस, तू खूप आवडतेस गं मला, किती जीवापाड प्रेम करतो मी तुझ्यावर.’’ क्षणभर स्तिमित होऊन ती बघतच राहिली. तिचे डोळे भरून आले व हळूच ती म्हणाली, ‘एड् मी देखील खूप प्रेम करते तुझ्यावर, पण तुला मात्र तब्बल २५ वर्षं लागली मला हे सांगायला.’’

नंतर आम्ही दोघं प्रेमाच्या दिव्य शक्तीनी कसे सगळे मानसिक तणाव, दुरावलेली नाती नाहीशी होतात अशा अनेक मुद्द्यांवर बोलत बसलो. आयुष्यात प्रथमच कसं छान हलवंâ-पुâलवंâ वाटत होतं. त्याच क्षणी मी निर्णय घेतला व न्यूयॉर्वâमध्ये राहणाNया माझ्या थोरल्या मुलाला फोन केला. तो फोनवर आला व

मी पटकन त्याला म्हटलं, ‘‘ए, तुला वाटेल मला काही चढली वगैरे आहे की काय, पण तसं काही नाहीये. मला सहज तुला फोन करावासा वाटला व सांगायची इच्छा झाली की तू मला खूप आवडतोस, माझा लाडका आहेस तू.’’

दुसNया बाजूला दोन सेवंâद शांतताच राहिली पण तो लगेच म्हणाला, ‘‘बाबा, मला किनई अंदाज होता या गोष्टीचा. पण तुमच्या तोंडून हे शब्द ऐकताना खरंच खूप खूप आनंद झालाय. मला पण तुम्ही नेहमीच खूप आवडता हे सांगावंसं वाटतंय.’’ नंतर बराच वेळ फोनवर आम्ही एकमेकांशी बोलत राहिलो. नंतर मी

माझ्या सॅनप्रâान्सिस्कोमधल्या धाकट्या मुलाशी फोनवरून बोलून माझ्या मनातल्या त्याच्याबद्दलच्या भावना अशाचप्रकारे व्यक्त केल्या. मला वाटतं त्या निमित्ताने आम्ही पहिल्यांदाच एकमेकांशी इतक्या प्रेमाने हितगूज करू शकलो.

‘‘त्या रात्री बिछान्यात आडवं झाल्यावर ज्यो, दिवसभर तू जे काही बोलला होतास त्याचा अर्थ आता मला उमजायला लागला होता. कणखरपणाच्या जोडीला जर प्रेमळ वागणुकीचा पण उपयोग केला तर किती फरक पडू शकतो हे कळू लागलं.’’

‘‘मी नंतर ह्या विषयावर बरंच वाचन केलं. त्यामुळे थोरामोठ्यांनी देखील प्रत्येक ठिकाणी हेच म्हटलं आहे हे समजलं. घरी-दारी, कामाच्या ठिकाणी प्रेमाने वागल्यास किती फायदा होतो. प्रेमात किती भव्य-दिव्य शक्ती लपलीय हे मला मनापासून पटलं.’’

‘‘तुमच्यापैकी काहीजणांना माझ्या कार्यपद्धतीत झालेला फरक लक्षात आलेलाच आहे, आता मी माझी श्रवणशक्ती वाढवली आहे. दुसNयाचं म्हणणं शांतपणे कसं ऐकायचं, त्याला बोलायला, मत मांडायला कसा वाव द्यायचा हे शिकलोय मी. 

इतरांच्या सुप्त गुणांचा विचार करून त्याचा आपल्याला कामात कसा फायदा करून घेता येईल ह्या विचारसरणीचं महत्त्व पटलंय मला. फक्त दुसरी व्यक्ती कुठे कमी पडतेय. तिच्या हातून काय चुका होताहेत हेच बघत बसायची सवय मी प्रयत्नपूर्वक मोडलीय. उलट त्यांचा आत्मविश्वास मी कसा वाढवू शकेन ह्याचा मी जाणीवपूर्वक विचार करू लागलो. तुम्ही सगळे मला जवळचे वाटता, आपले वाटता, मी तुमचा आदर करतो हे मी त्यांना मनमोकळेपणानी दाखवू लागलो. साहजिकच त्यामुळे सगळं वातावरण बदललं. कामाची गती, उत्पादन क्षमता सर्व सर्वच वाढलं.’’

‘‘ज्यो, हे सर्व सांगून मला तुझे जाहीररित्या आभार मानायचे होते. आज मी वंâपनीत फार वरच्या पदावर पोहोचलो आहे हे फक्त तुझ्यामुळेच. वंâपनीतले सगळेजण मला त्यांचा आदर्श नेता मानतात आता. बरं, चला तर, आता तुम्ही सगळे हा ज्यो काय सांगतो ते नीट ऐका.’’



---

ज्यो बॅटन

"Big Ed"